De inzet van NedBrowser
“Al enige tijd zitten we in een veranderingsproces waarbij ‘ruimtelijke ordening’ opgaat in ‘omgeving’, zo schetst Bernd Derksen de huidige situatie bij de Gemeente Emmen. Derksen is er senior juridisch planologisch medewerker bij de Afdeling Ruimtelijke Ordening en Infrastructuur. “Afwegingen worden meer dan voorheen integraal genomen en vergund. Verder wordt de juridische situatie steeds meer ‘real-time’. In plaats van bestemmingsplannen om de zoveel jaar te herzien, zal net als bij kadastrale data ook de juridische werkelijkheid meer van dag tot dag worden bijgewerkt.”
Volgens Derksen is de inzet van NedBrowser, de webviewer van NedGraphics, belangrijk voor het breder wordende gebruik van geo-informatie. “We groeien toe naar een meer transparante samenleving. Dit soort tools maken geo-informatie bereikbaar voor de gewone man of vrouw. Het stimuleert de democratisering van data en dus ook van informatie.”
Op naar ketenbenadering
De Gemeente Emmen schakelt de komende tijd over naar een ‘ketenbenadering’. Deze keten beperkt zich niet tot de gemeentelijke organisatie. Naast de traditionele vooroverlegpartners (waterschap, Gasunie, etc) zijn ook RUD’s in beeld en andere belangengroepen, tot op het niveau van individuen. Alles moet daarbij efficiënter tot stand komen.
Derksen legt uit: “Het wil zeggen: hetzelfde met minder moeite doen en liefst sneller, of meer toegevoegde waarde leveren. Daarbij moeten beleid, vertaling, uitvoering en handhaving ook een echt cyclisch karakter krijgen. De beleidscyclus is nadrukkelijk ook een vertaal- en uitvoeringscyclus.” Al sinds de jaren negentig werkt de gemeente op deze manier, bijvoorbeeld bij de herstructurering van enkele woonwijken. Inmiddels is de werkwijze uitgerold over de gehele gemeente. Een van de belangrijkste kenmerken: er is ruimte voor maatwerk per dorp of wijk, waarbij de aandacht uit gaat naar de lokale ‘kleur’ van het gebied en de aanwezige ‘energie’ van de bewoners. Derksen: “Zo spreek je iedereen op de juiste manier aan. Het is eigenlijk ‘samenspraak’ geworden, in plaats van ‘inspraak’.” comfortabel beheer van geo-informatie.”
Het interessante van geo-informatie, is dat het te benutten is om de afstand tussen burger en overheid verder te verkleinen. Uiteindelijk wil de samenleving af van de dikke rapporten. Men wil een helder verhaal, liefst in één beeld.
Bernd Derksen
Senior juridisch planologisch medewerker
Samen met de samenleving
Een goed voorbeeld van de cyclische beleidsbenadering is te zien in ‘Emmen Revisited’. Hier pakken de gemeente en de wooncorporaties in de gemeente gezamenlijk met de bewoners van een bepaald gebied hun leefomgeving aan. Samen leggen ze inhoudelijke doelstellingen voor wijken en dorpen vast in dorp- en wijkprogramma’s. Partners in Emmen Revisited zijn de bewonersorganisaties in de wijken en dorpen, de Gemeente Emmen, woningcorporaties Lefier, Domesta en Woonservice. Zij ontwikkelen hun eigen interne beleid en maken hun eigen afwegingen. Besluiten, intenties en gedachten vormen input voor de lokale programma’s van wijken en dorpen.
Andersom geldt hetzelfde: het interne beleid van een partnerorganisatie wordt gevoed door de praktijk in diezelfde wijken en dorpen. Ook werkt de gemeente Emmen met erkende overlegpartners. Dat zijn bewoners, ondernemers en andere vertegenwoordigers uit een dorp, wijk of kern. Zij vormen de officiële vertegenwoordiging en zijn de vaste gesprekspartner van de gemeente. Zij zijn daarnaast ook een belangrijk aanspreekpunt voor alle inwoners uit het gebied. Derksen: “Wijk- en dorpsverenigingen waren altijd een inhoudelijke vraagbaak. Op dit moment zijn ze meer verantwoordelijk voor het rechtstreekse contact met burgers en bedrijven. Zij spreken bij komende veranderingen die mensen aan die het aangaat.”
Rol van GIS
Derksen: “Een interessante gedachte is hoe je GIS hierbij kunt toepassen. Moet je bijvoorbeeld geluidsbronnen die je terugvindt in omgevingsvergunningen van grotere lawaaimakers als open data beschikbaar gaan stellen?” Daarbij zou je de kanttekening kunnen plaatsen dat niet alleen burgers en beleidsmakers blij zijn met open data en de informatie die te vinden is op Google Maps, maar mogelijk ook inbrekers en andere criminelen.
Derksen ziet hierin een uitdaging die ook gemeentes moeten oppakken: “De samenleving reageert altijd op dit soort nieuwe ontwikkelingen, je houdt ze niet tegen. De vraag is niet: waar rijden we naar toe? We rijden echter wel met andere middelen. Je moet een goede insteek vinden. Voor het delen van cruciale beleidsinformatie geldt dat de aanwezige kennis op een meer democratische manier beschikbaar wordt gesteld. Ook wordt ‘instant beleid’ mogelijk. We gaan niet meer twee tot drie jaar zitten broeden. Steeds meer zal worden gestuurd op: wat weten we, en niet: wat veronderstellen we? Goed beleid speelt in op trendbreuken: met de juiste data is het mogelijk om eerder trendbreuken waar te nemen. Hoe gaan we collectief om met die rijkere kennis?”
Helder verhaal
Derksen: “Het interessante van geoinformatie, is dat het te benutten is om de afstand tussen burger en overheid verder te verkleinen. Uiteindelijk wil de samenleving af van de dikke rapporten. Men wil een helder verhaal, liefst in één beeld. In feite heb je het dan meer over de toenemende invloed van infographics.”
Echte GIS-bevragingen en maatwerk vinden in de organisatie echter nog op beperkte schaal plaats. “De noodzaak of Van inspraak naar samenspraak Actuele gegevens en ruimtelijke ordening de meerwaarde is op dit moment nog niet bij iedereen voldoende in beeld, het is nog geen gemeengoed”, aldus Derksen, “Maar steeds meer datasets worden toegankelijk gemaakt, en ze nemen ook in omvang toe. De beschikbaarheid en het nut worden steeds meer ingezien, waardoor het gebruik van de gegevens in besluitvormingsprocessen toeneemt. Het wordt uiteindelijk eenvoudiger om nuttige informatie uit geodata te destilleren, ook voor individuele burgers.”
Gecertificeerde data
Het besef groeit dat de behoefte aan ‘gecertificeerde data’ zal toenemen. “Ook gemeenten zullen op dit punt moeten gaan leveren”, signaleert Derksen. “Niet alleen de actualiteit, maar ook de betrouwbaarheid van de gegevens wordt belangrijker. Ook wordt het meer en meer gemeengoed om openheid te betrachten. Vooral vergunningstrajecten zullen efficiënter moeten gaan lopen en meer voorspelbaar moeten zijn om een impuls te kunnen geven aan economische ontwikkeling.”
Een link met Ruimtelijke Ontwikkeling levert een voorbeeld op: “Eén van de effecten bij onderzoek, is dat je vragen veel scherper kunt stellen. Wat is bijvoorbeeld de invloed van inkomensverdeling op geluk? Dat is op dit moment gemakkelijk te koppelen aan een bepaalde straat, of een gebied waar kinderen naar een bepaalde school gaan. Een van de effecten van de beschikbaarheid van grote hoeveelheden data, is dat je dichter bij de kern komt.”
