De nieuwe realiteit: aanpassen aan de Omgevingswet
De Omgevingswet. Vastgesteld in 2015 en na zes jaar wikken en wegen, felle politieke debatten en drie jaar extra uitstel dan toch eindelijk sinds januari van dit jaar een feit. Een gigantische hervorming die 26 wetten en honderden regels bundelt. Bedoelt om alles in de fysieke leefomgeving goed te regelen en makkelijker te maken voor de burger en ondernemer. Maar een tour de force voor de gemeenten. Zij moeten immers een compleet nieuw omgevingsplan inrichten dat aansluit bij het landelijke Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Cadac ontwikkelt met Cadac Compass een speciaal pakket software om alles in goede banen te leiden. De gemeente Bodegraven-Reeuwijk is een van de tevreden gebruikers.
Stap voor stap richting een digitaal omgevingsplan
Ga er maar aan staan. Alle data, wetten, procedures, bestemmingsplannen, duizenden documenten, juridische paragrafen enzovoort onderbrengen in één pakket, in één integraal omgevingsplan. Dat betekent een nieuwe werkwijze met een nieuwe, allesomvattende software-oplossing en ermee leren omgaan. En dat van de een op de andere dag.
Stefan Bakker schiet in de lach. ‘Niet van de een op de andere dag’, zegt de adviseur DSO van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. ‘Dat zou volstrekt onmogelijk zijn. Wel hebben we op 1 januari ons nieuwe digitale omgevingsplan in gebruik genomen. Burgers of ondernemers met bijvoorbeeld een bouwplan komen nu binnen via een digitaal loket en hun aanvragen worden via het nieuwe stelsel afgehandeld. De database vullen we stukje bij beetje met bestaande data. Daarvoor hebben we tot 2031 de tijd. Dan pas kun je stellen dat de grote omslag gemaakt is en alle ontwikkelingen in de openbare ruimte gedigitaliseerd zijn. Daarna wordt elke aanvraag en verandering getoetst aan alle relevante criteria tegelijk: milieu- en natuur, ruimtelijke ordening, bouwvoorschriften, enzovoort. We hebben dus nog wel even de tijd, maar het is ook een helse klus. Ik denk dat we die zes jaar wel nodig hebben om de puzzel helemaal te leggen.’
Wij ervaren het als gebruikersvriendelijk, niet onbelangrijk bij zo’n ingrijpende verandering. We hebben er alle vertrouwen in dat we hiermee ons digitale omgevingsplan op orde krijgen.
Stefan Bakker
Adviseur DSO bij Gemeente Bodegraven-Reeuwijk
Testen met Cadac Compass
Net als de andere Nederlandse gemeenten heeft ook Bodegraven-Reeuwijk niet gewacht op de cruciale datum. ‘In 2022 hebben we met de mensen van Cadac de eerste stappen gezet met een nieuw omgevingsplan. Zij hadden toen al een softwarepakket hiervoor ontworpen en deze was in de basis klaar voor gebruik. Met een aantal mensen zijn we het gaan testen naast de bestaande systemen, samen met specialisten van de Vereniging Nederlandse Gemeenten. De VNG wist en weet ook dat de nieuwe Omgevingswet een enorme klus is voor de gemeenten. Het is goed om ervaringen te delen en verschillende dingen uit te proberen. Dat merken we wel nu we begonnen zijn met de uitvoering. Wij zijn samen met Cadac Compass het test-traject van de VNG ingegaan, om zodoende de mogelijkheden en onze ervaringen van het softwarepakket terug te koppelen met de VNG.’
Cadac Compass: groeiende software met inbreng van gemeentelijke ervaring
Lodewijk Vos, Product Owner van Cadac Compass, is blij met de actieve rol van de in 2011 gevormde Zuid-Hollandse fusiegemeente met nu ruim 35.000 inwoners en een oppervlakte van 88 vierkante kilometer. ‘Zeker. We werken al een aantal jaren aan Cadac Compass. Natuurlijk, we wisten dat die Omgevingswet op een dag werkelijkheid zou worden. Het is een belangrijke stap in de digitalisering en automatisering, precies waar Cadac voor staat. We zijn van scratch begonnen en bouwen met nu een team van veertien specialisten het systeem steeds verder uit met nieuwe verschillende functionaliteiten. Stefan en zijn collega’s spelen daarbij een belangrijke rol. Zij testen de functies, geven feedback en komen met verbetervoorstellen. Zo kunnen wij Cadac Compass blijven verbeteren. Dat is nodig ook, want het koppelen van zo veel data en systemen blijft een stevige uitdaging.’
Gebruiksvriendelijke SaaS-oplossing voor de Omgevingswet
Cadac Compass is een SaaS-applicatie, Software as a Service, volledig beheerd in de cloud. Gebruikers loggen in via de browser en hoeven verder geen energie te steken in onderhoud of het oplossen van eventuele storingen. Ook uitbreidingen en aanpassingen worden geruisloos ingevoerd. ‘We zijn dan ook tevreden met dit pakket’, aldus Stefan, ‘en ook met de begeleiding en de documentatie. Wij ervaren het als gebruikersvriendelijk, niet onbelangrijk bij zo’n ingrijpende verandering. We hebben er alle vertrouwen in dat we hiermee ons digitale omgevingsplan op orde krijgen. Binnen vijf jaar moeten bijvoorbeeld alle bestemmingsplannen geüniformeerd zijn met dezelfde regels en voorwaarden. Nu is dat niet zo, waardoor procedures lang kunnen duren en burgers en ondernemers vaak niet weten waar ze aan toe zijn. Volgende belangrijke stap is het parallel wijzigen.’
Parallel wijzigen met Cadac Compass
Bij parallel wijzigen gaat het om het gelijktijdig doorvoeren van meerdere wijzigingen in het omgevingsplan. ‘In de oude situatie bereidden gemeenten verschillende bestemmingsplannen voor en brachten deze in procedure, zónder dat ze afhankelijk van elkaar waren’, legt de VNG uit. ‘Onder de Omgevingswet is dat anders: elke gemeente beschikt over één omgevingsplan. In dit ene plan moet iedere afzonderlijke wijziging verwerkt worden. Deze wijzigingen kunnen afhankelijk zijn van elkaar. De afhankelijkheid kan liggen op diverse vlakken: geografische afhankelijkheid, wijzigen van dezelfde artikelen en de volgorde-afhankelijkheid. Dit betekent dat heel goed nagedacht moet worden hoe de wijzigingen met elkaar samenhangen, in welke volgorde ze in procedure gebracht worden en wanneer er over besloten wordt. Ook bestaat straks de mogelijkheid dat niet de gemeenteraad, maar het college van B en W besluit over de vaststelling van een wijziging.’
De basis voor een succesvolle uitvoering van de Omgevingswet
Lodewijk Vos knikt. ‘Heel belangrijk dus, maar softwarematig een echte uitdaging. We zijn bezig met deze functionaliteit en we maken vorderingen. Samen met de mensen van Bodegraven-Reeuwijk en andere gebruikers evalueren we eens per twee weken de voortgang. Dan bespreken we ook de testervaringen en andere nieuwe functionaliteiten. Cadac Compass is een dynamisch programma waar we nog jaren aan zullen sleutelen, uitbreiden en verfijnen. De basis voor een succesvolle uitvoering van de Omgevingswet. We zijn daar wel trots op ja.’